KESYON-RESPONS
MOUVMAN POU DEFANN DWA AK ENTERÈ PÈP AYISYEN
KESYON-REPONS
Nou bay repons pou anpil kesyon nou konnen ou genyen sou MODEPA
KI SA MODDEPA YE?
Apre nou menm yon gwoup ayisyen konsyan fin konstate pa gen okenn pati politik nan peyi a ki gen ni volonte, ni mwayen pou defann dwa ak enterè pèp ayisyen an, nou pran responsablite nou devan listwa pou nou kreye MODDEPA (Mouvman pou Defann Dwa ak Enterè Pèp Ayisyen). MODDEPA se yon rasanbleman moun ak òganizasyon pwogresis ki dakò travay ansanm nan yon mouvman ki gen nan tèt li yon lidèchip kolektif ki soti nan matris peyi a. Prensipal objektif MODDEPA se bay nasyon ayisyèn yon enstitisyon politik pwogresis avèk misyon pou retabli souvrènte nasyon an, retabli otorite leta, epi mete tout peyi a sou ray devlopman sosyo-ekonomik ak modènasyon pou jenerasyon sa a ak tout lòt k ap vini yo.
POU KI SA NOU PA TOU ANTRE NAN YON LÒT PATI POLITIK?
Repons lan pa konplike. MODDEPA se pa yon lòt pati politik; li se pati politik la menm. Paske depi 1986 apre rejim Duvalier yo tonbe, nou poko rive genyen okenn òganizasyon ki fonksyon tankou yon pati politik nòml ta dwe fonksyon. Sa nou rele pati politik yo se sou papye yo ekziste. Nan lang franse yo rele bagay sa yo "groupuscule politique". Nou tande gen plis pase 200 pati politik nan peyi a; nou pa ka jwenn 5 nan yo ki genyen yon biwo kote pou yo resevwa moun ki bezwen enfòmasyon . Se rezon sa a ki fè se nan peryòd eleksyon nou toujou tande yo; apre sa yon disparèt pou reparèt lè gen eleksyon ankò. Epi tou, swadizan pati politik sa yo se toujou pwopriyete yon nonm oubyen yon ti gwoup konpayèl. Depi yo pa nan pouvwa a, yon antre nan opozisyon pou yo ka jwenn pa yo nan gato a. Yon pati politik se pa boutik ou menm genyen ke w kapab ouvè l oubyen fèmen l lè ou vle; tankou nèg lakay ap kontinye fè sa la a. Yon vrè pati politik se yon enstitisyon li ye. Sa vle di apre moun yo ki te pran inisyativ kreye pati sa a, li dwe kontinye fonksyone jenerasyon apre jenerasyon.
KPOUKISA MOUVMAN MODDEPA ADOPTE MODÈL LIDÈCHIP KOLEKTIF LA?
Lidèchip Kolektif oubyen lidèchip kolaboratif se solisyon MODDEPA pwopoze pou yon nenpòt òganizazyon oubyen pati politik fonksyonèl e dirab. Aprè anpil rechèch sou ech konstate tout òganizasyon ki gen yon sèl lidè kondane pou l disparèt apre lidè sa a pa ekzite ankò. Epi tou, nou remake tout òganizasyon ki dire lontan e ki fè anpil pwogrè toujou fonksyone an ekip. Tout gwo konpayi yo se modèl lidèchip la yo swiv. Sa vle di se pa yon sèl moun k ap pran tout desizyon. Se yon ekip k ap panse. Se yon ekip k ap aji selon regleman fonksyònman òganizayon. Nan MODÈL Lidèchip la pa gen chèf; chak moun genyen responsablite pa yo. Pou modèl lidèchip sa a bay bon rezilta, misyon òganizasyon an ak objektif li yo dwe klè nan tèt moun ki konsène yo. Manm yo dwe respekte tout prensip òganizasyon, epi pran angajman pou yo yon mete yo an pratik. Konsènan reponsablite yo nan òganizasyon an, tou dwe baze sou konpetans ak kapasite manm yo pou yo fè òganizasyon akonpli misyon ak objektif li yo ni nan bon ni nan move tan.
ESKE NOU JANM FÈ TANTATIV POU NOU ANTRE NAN GWOUP POLITIK KI DEJA ETABLI NAN PEYI A?
Wi, gen plizyè manm fondatè MODDEPA ki fè plizyè tantativ pou yo antre nan gwoup sa yo. Tout swadizan pati politik sa yo pa genyen okenn sistèm anplas pou akeyi nouvo manm, espesyalman manm ki gen nivo ki avanse.
KI SA K FÈ MODDEPA DIFERAN?
Sitwayen ayisyen ki pran inisyativ pou lanse MODDEPA a konnen ki jan yon pati politik nòmal dwe fonkyone paske yo pran tan etidye epi vizite pati politik nan peyi vwazen yo, espesyalman sendomeng, Jamayik, Kosta Rika, Meksik, epi plizyè lòt peyi nan Amerik Latin lan. Nou konnen tou gen anpil lòt ayisyen ki konnen kòman yon pati politik dwe fonksyone , men realite a montre nou apre 38 ane rejim krazo Duvalier a fin tonbe soyete ayisyèn rive bay tèt li menm yon sèl pati politik. Se absans pati politik nan peyi a ki lakòz tranzisyon polilik la pa jan ka fini. Nou menm nan MODDEPA, nou gen volonte, nesesite, obligasyon, responsablite, kapasite ak mwayen pou nou bay Ayiti yon pati politik ki byen òganize; epi se yon pati ki genyen yon kantite lidè nan seksyon kominal yo, nan komin yo, nan depatman yo, nan dyaspora a k ap dirije MODDEPA. Nou pa kreye MODDEPA pou nou menm, nou pran inisyativ sa pou benefisye jenerasyon sa a ak tout lòt jenerasyon k ap vini yo. Sa vle di MODDEPA se pa pwopriyete yon sèl moun; li se patrimwàn tout ayisyen san eksepsyon.
KI REZON NOU PANSE KI FÈ "PATI POLITIK" YO PA RIVE FONKSYONE NÒMALMAN ANN AYITI?
1. Peyi a pa gen yon tradisyon pati politik
2. Sitwayen yo pa gen volonte; menm volonte pa sifi.
3. Sitwayen yo konprann yon pati politik se yon òganizasyon ki dwe fonksyon tankou yon enstitisyon.
4. Moun ki pran insisyativ kreye òganizasyon politik yo pa gen kapasite pou sa ni yo pa bay tèt yo mwayen lajan ak lòt resous ki nesesè yo.
5. Lidè òganizasyon politik sa yo pa mete okenn sistèm pou manm yo kotize;
6. Lidè òganizasyon politik sa yo konte jwenn mwayen nan men gran komèsan yo;
7. Pa gen okenn sistèm demokratik ki egziste nan òganizasyon politik sa yo
9. Lidè òganizasyon politik sa yo sa yo pa konekte ak popilasyon an:
10. Pa gen yon sistèm an plis po yo entegre medam yo nan lidèchip òganizasyon politik sa yo;
11. Lidè òganizasyon politik sa yo antre nan opozisyon sèlman lè yo pa gen moun pa yo nan gouvènman anplas la
12. Òganizasyon politik sa yo pa gen okenn liy ideyolojik.
13. Pa gen sistèm anplas ni kondisyon pou nouvo manm antre nan òganizasyon politik sa yo.
14. Òganizasyon politik sa yo pa prevwa okenn sistèm pou entegre epi ankadre jenès la
15. Yo pa fè fòmasyon politik popilasyon an
16. Yo pa gen ni volonte ni kapasite pou travay ak òganizasyon sosyal e komonitè ki deja etabli yo
17. Pou rive nan pouvwa a, politisyen tradisyonèl sa yo konte sou blan meriken ak gwo komèsan;
18. Patri politisyen tradisyonèl sa yo se pòch yo;
19. Klas politik peyi a se moun ki pi medyòk yo, pi malonèt ak pi kòwonpi.
20. Sa yo rele “majorité silencieuse” la tounen “majorite manfouben”.
21. Entèlektyèl nan peyi refize patisipe nan nan konstriksyon ensitisyon politik; yo prefere rete dèyè pou travay kòm konsiltan, minis, anbasadè analfabèt politik yo ki twouve yo nan tèt leta.
POU KI SA NOU ENSISTE POU FANM YO PATISIPE AKTIVMAN NAN DESIZYON POLITIK PEYI A?
KI SA MODDEPA AP FÈ POU L KA FONSYONE NÒMALMAN?
1. Anvan menm nou gen rekonesans legal, n ap gentan gen manm nan tout komin nan peyi a
2. N ap gen lokal nan tout depatman ak komin nan peyi a;
3. Biwo nou yo ap fonksyonen tankou nenpòt enstitisyon modèn;
4. N ap gen yon prezans nan tout peyi pandan tout ane a;
5. Mouvman politik nou an ap fonksyone tankou yon gouvènman k ap secretary k ap fonskyone tankou ministè
6. Daprè òganigram MODDEPA, gen 2 gran kategori group. Youn nan yo okipe kesyon politik ann Ayitik e aletranje; lòt gwoup travay sou gen yon ekip ekspè k ap planiye, fè pwopozyon pou amelyore tout sèvis nan peyi a, tankou sante, edikasyon, agrikilti, sekirite, jistis, elektrisite, anviwònman.
KI PLAS DYASPORA YO AP GENYEN NAN MODDEPA?
Dyaspora a dezòganize menm moun yo k ap viv anndan peyi a dezòganize. Sa vle di dyaspora a pa reprezante yon fòs ki ka enfliyanse politik anndan peyi yo. Anpil nan aysisyen ki pi avanse yo ap viv aletranje. Sa vle di Ayiti bezwen konpatriyòt sa yo ki toujou enterese ak peyi a pou patise nan devlope sosyoekonomik ak modènizasyon peyi a. Youn nan lòt bagay ki enpòtan anpil se paske dyaspora reyini ansanm ta ka reprezante yon fòs ekonomik pou Ayiti. Dapre Bank Mondyal (2020), Etanizi sèlman genyen 1. 2 milyon ayisyen. Moun sa yo chak ane plis pase $3.3 milya dola ann Ayiti. Malgre enpòtans dyaspora nan ekonomi peyi a, okenn pati politik oubyen okenn gouvènman pa janm kreye kondisyon ki nesesè pou aysiyen ak gwo mwayen ekonomik k ap viv aletranje envesti nan peyi a. Nou menm nan MODDEPA, nou kwè nan puisans dyaspora ak amou li pou devlopman Ayiti. Pou rezon sa yo, n ap travay men nan men ak dyaspora a pou nou sove Ayiti.
KI KOTE N AP JWENN MWAYEN POU NOU FINANSE MODDEPA?
Nou konte sou kotizasyon manm nou yo ki ann Ayiti ak lòtbò pou finanse tout pwogram nou yo ak activite nou yo. Nou konte tou sou solidarite pati politik pwogresis ki nan lòt peyi, espesyalman nan Sid Global yo. Nou pa bezwen e nou pap aktisite kontribisyen nan menn sektè nasyonal ak entènasyonal ki enplike nan kraze peyi nou an. Nou konnen gen yon majorite moun nan peyi a ak nan nan dyaspora ki prèt pou finanse tout mouvman politik serye k ap defann epi pwoteje enterè fondamantal nasyon nou an.
KI DOTRIN EKONOMIK MOUVMAN BEL AYITI?
Kreye tout kondisyon ki nesesè epi mete mwayen disponib jenès la, espesyalman fanm yo, kapab envesti nan devlopman ekonomik ak miltiplikasyon richès toupatou nan peyi a pou tout ayisyen kapab reponn ak bezwen fondamantal yo: sekirita alimantè, dlo potab, lojman, transpò, sante, edikasyon, lwazi.
KI ORYANTASYON POLITIK MOUVMAN BEL AYITI?
GOCH NASYONALIS
Goch nasyonalis se yon fòm nasyonalis ki makònen pratik konsyans nasyonal avèk prensip tankou egalite ant tout sitwayen yo, respè dwa granmoun pèp la pou l chwazi fòm gouvènman li vle san enjerans peyi etranje, jistis sosyal, epi solidarite avèk tout lòt pèp yo. Goch nasyonalis la fonde sou prensip anti enperyalis, anti kolonyalis ak anti neyokolonyalis, anti monopoli, anti koripsyon. Li se yon ideyoloji ki angaje nan defans ak pwoteksyon enterè nasyonal, nan pwomosyon egalite soyal, politik ak ekonomik pou tout moun, espeyalman ant gason ak fanm yo, pwoteksyon anviwònman ak prezèvasyon eritaj ak patrimwàn kiltirèl pèp la. Ideyoloji goch nasyonalis la, ki se fondman MODDEPA, soti nan vizyon ak direksyon Jean-Jacques Dessalines —papa nasyon an — te kòmanse mete pou kreye yon leta ki bay tèt li misyon ak mwayen nesesè pou defann epi pwoteje dwa ak enterè pèp ayisyen an.
Gouvènman Goch Nasyonalis yo toujou pwogresis. Yo toujou defann epi pwoteje dwa ak enterè mas pèp la kont explwatasyon anban men yon ti gwoup; epi tou yo toujou kont enjerans etranje sou tout fòm. Yo anpeche oligak yo kontwole richès peyi a; yo fè edikasyon ak byenèt majorite pèp la prensipal priyorite yo. Pandan y ap defann enterè peyi yo, sa pa janm anpeche yo fè solidarite ak lòt pèp yo. Kèk lidè goch nasyonalis nou ka site se Dessalines, Mandela, Mao, Hochimin, Ghandi, Fidel Castro, Gamal Abdel Nasser, Khadafi, Marechal Tito, Hugo Chávez, etc.
KI SA WOL KOMISYON YO JWE NAN MOUVMAN BEL AYITI?
Komisyon yo se kolonn vètebral MODDEPA. Yo fondasyon ak baz lidèchip kolektif la menm. Chak komisyon genyen moun ki espesyalize nan youn oubyen plizyè domèn tankou , enfòmasyon ak medya, sante, edikasyon, jenè agrikilti, justice, dwa fanm yo, enfrastrikti, katastwòf natirèl, transpò, elt. Se moun ki nan komisyon k ap prepare pwojè sosyete MODDEPA. Se yo tou k ap prezante epi reponn kesyon sou domèn ki konsène nan MODDEPA. Se moun ki nan komisyon ki fè pati de elit oubyen avangad k ap dirije MODDEPA jenerasyon apre jenerasyon. Chak komisyon ap gen yon komite k ap dirije l. Komite a genyen yon kòdonatè/tris, yon sekretè/achivis, delege.
KI JAN YON MOUN KAPAB ENTEGRE MODDEPA?
Pou ou entegre MODDEPA a, ou gen plizyè etap pou w franchi:
1. Ou se sitwayen ayisyen ki gen omen 18 an akonpli.
2. Ou gen enterè pou w enskri epi milite anndan yon pati politik.
3. Ou aprann konnen oryantasyon ak objektif politik MODDEPA. Gen moun nan Sekretarya k ap fè fòmasyon pou ou. Epi tou ou kapab ale sou sit wèb; espesyalman nan paj ki make kesyon-Repons lan pou w ka jwenn repons ak yon seri kesyon ou genyen.
4. Ou enskri ofisyèlman epi sekretarya MODDEPA a apwouve enskripsyon w lan.
5. Ou antre nan youn ou plizye komisyon ki nan Kòdinasyon Nasyonal la pou w kòmanse milite anndan Kòdinasyon Nasyonal MODDEPA.
POU KI SA NOU PA TOU ANTRE NAN YON LÒT PATI POLITIK?
Repons lan pa konplike. MODDEPA se pa yon lòt pati politik; li se pati politik la menm. Paske depi 1986 apre rejim Duvalier yo tonbe, nou poko rive genyen okenn òganizasyon ki fonksyon tankou yon pati politik nòml ta dwe fonksyon. Sa nou rele pati politik yo se sou papye yo ekziste. Nan lang franse yo rele bagay sa yo "groupuscule politique". Nou tande gen plis pase 200 pati politik nan peyi a; nou pa ka jwenn 5 nan yo ki genyen yon biwo kote pou yo resevwa moun ki bezwen enfòmasyon . Se rezon sa a ki fè se nan peryòd eleksyon nou toujou tande yo; apre sa yon disparèt pou reparèt lè gen eleksyon ankò. Epi tou, swadizan pati politik sa yo se toujou pwopriyete yon nonm oubyen yon ti gwoup konpayèl. Depi yo pa nan pouvwa a, yon antre nan opozisyon pou yo ka jwenn pa yo nan gato a. Yon pati politik se pa boutik ou menm genyen ke w kapab ouvè l oubyen fèmen l lè ou vle; tankou nèg lakay ap kontinye fè sa la a. Yon vrè pati politik se yon enstitisyon li ye. Sa vle di apre moun yo ki te pran inisyativ kreye pati sa a, li dwe kontinye fonksyone jenerasyon apre jenerasyon.
KPOUKISA MOUVMAN MODDEPA ADOPTE MODÈL LIDÈCHIP KOLEKTIF LA?
Lidèchip Kolektif oubyen lidèchip kolaboratif se solisyon MODDEPA pwopoze pou yon nenpòt òganizazyon oubyen pati politik fonksyonèl e dirab. Aprè anpil rechèch sou ech konstate tout òganizasyon ki gen yon sèl lidè kondane pou l disparèt apre lidè sa a pa ekzite ankò. Epi tou, nou remake tout òganizasyon ki dire lontan e ki fè anpil pwogrè toujou fonksyone an ekip. Tout gwo konpayi yo se modèl lidèchip la yo swiv. Sa vle di se pa yon sèl moun k ap pran tout desizyon. Se yon ekip k ap panse. Se yon ekip k ap aji selon regleman fonksyònman òganizayon. Nan MODÈL Lidèchip la pa gen chèf; chak moun genyen responsablite pa yo. Pou modèl lidèchip sa a bay bon rezilta, misyon òganizasyon an ak objektif li yo dwe klè nan tèt moun ki konsène yo. Manm yo dwe respekte tout prensip òganizasyon, epi pran angajman pou yo yon mete yo an pratik. Konsènan reponsablite yo nan òganizasyon an, tou dwe baze sou konpetans ak kapasite manm yo pou yo fè òganizasyon akonpli misyon ak objektif li yo ni nan bon ni nan move tan.
ESKE NOU JANM FÈ TANTATIV POU NOU ANTRE NAN GWOUP POLITIK KI DEJA ETABLI NAN PEYI A?
Wi, gen plizyè manm fondatè MODDEPA ki fè plizyè tantativ pou yo antre nan gwoup sa yo. Tout swadizan pati politik sa yo pa genyen okenn sistèm anplas pou akeyi nouvo manm, espesyalman manm ki gen nivo ki avanse.
KI SA K FÈ MODDEPA DIFERAN?
Sitwayen ayisyen ki pran inisyativ pou lanse MODDEPA a konnen ki jan yon pati politik nòmal dwe fonkyone paske yo pran tan etidye epi vizite pati politik nan peyi vwazen yo, espesyalman sendomeng, Jamayik, Kosta Rika, Meksik, epi plizyè lòt peyi nan Amerik Latin lan. Nou konnen tou gen anpil lòt ayisyen ki konnen kòman yon pati politik dwe fonksyone , men realite a montre nou apre 38 ane rejim krazo Duvalier a fin tonbe soyete ayisyèn rive bay tèt li menm yon sèl pati politik. Se absans pati politik nan peyi a ki lakòz tranzisyon polilik la pa jan ka fini. Nou menm nan MODDEPA, nou gen volonte, nesesite, obligasyon, responsablite, kapasite ak mwayen pou nou bay Ayiti yon pati politik ki byen òganize; epi se yon pati ki genyen yon kantite lidè nan seksyon kominal yo, nan komin yo, nan depatman yo, nan dyaspora a k ap dirije MODDEPA. Nou pa kreye MODDEPA pou nou menm, nou pran inisyativ sa pou benefisye jenerasyon sa a ak tout lòt jenerasyon k ap vini yo. Sa vle di MODDEPA se pa pwopriyete yon sèl moun; li se patrimwàn tout ayisyen san eksepsyon.
KI REZON NOU PANSE KI FÈ "PATI POLITIK" YO PA RIVE FONKSYONE NÒMALMAN ANN AYITI?
1. Peyi a pa gen yon tradisyon pati politik
2. Sitwayen yo pa gen volonte; menm volonte pa sifi.
3. Sitwayen yo konprann yon pati politik se yon òganizasyon ki dwe fonksyon tankou yon enstitisyon.
4. Moun ki pran insisyativ kreye òganizasyon politik yo pa gen kapasite pou sa ni yo pa bay tèt yo mwayen lajan ak lòt resous ki nesesè yo.
5. Lidè òganizasyon politik sa yo pa mete okenn sistèm pou manm yo kotize;
6. Lidè òganizasyon politik sa yo konte jwenn mwayen nan men gran komèsan yo;
7. Pa gen okenn sistèm demokratik ki egziste nan òganizasyon politik sa yo
9. Lidè òganizasyon politik sa yo sa yo pa konekte ak popilasyon an:
10. Pa gen yon sistèm an plis po yo entegre medam yo nan lidèchip òganizasyon politik sa yo;
11. Lidè òganizasyon politik sa yo antre nan opozisyon sèlman lè yo pa gen moun pa yo nan gouvènman anplas la
12. Òganizasyon politik sa yo pa gen okenn liy ideyolojik.
13. Pa gen sistèm anplas ni kondisyon pou nouvo manm antre nan òganizasyon politik sa yo.
14. Òganizasyon politik sa yo pa prevwa okenn sistèm pou entegre epi ankadre jenès la
15. Yo pa fè fòmasyon politik popilasyon an
16. Yo pa gen ni volonte ni kapasite pou travay ak òganizasyon sosyal e komonitè ki deja etabli yo
17. Pou rive nan pouvwa a, politisyen tradisyonèl sa yo konte sou blan meriken ak gwo komèsan;
18. Patri politisyen tradisyonèl sa yo se pòch yo;
19. Klas politik peyi a se moun ki pi medyòk yo, pi malonèt ak pi kòwonpi.
20. Sa yo rele “majorité silencieuse” la tounen “majorite manfouben”.
21. Entèlektyèl nan peyi refize patisipe nan nan konstriksyon ensitisyon politik; yo prefere rete dèyè pou travay kòm konsiltan, minis, anbasadè analfabèt politik yo ki twouve yo nan tèt leta.
POU KI SA NOU ENSISTE POU FANM YO PATISIPE AKTIVMAN NAN DESIZYON POLITIK PEYI A?
Tout rechèch syantifik sou patisipasyon fanm ak gason nan politik montre demontre nou peyi ki genyen anpil fanm ki patisipe nan pran desizyon politik genyen plis estabilite, plis sekrite, plis jistis sosyal, plis amoni, mwens vyolans, epi kè moun yo pi kontan. Dapre yon piblikasyon Nasyon Zini fè sou patisipasyon fanm nan paleman pou ane 2021 an, Ayiti pa menm parèt nan lis la paske depi 2019 chanm depite a sispann fonksyone. Gouvènman PHTK-Jovenel la pa t òganize eleksyon pou renouvle Chanm bas la. N ap pwofite di nou se yon peyi Afriken, Rwanda ki klase nimewo 1; epi Kiba an 2, peyi vwazen nou, plase an dezyèm; epi Etazini plase nan 67èm pozisyon. Si nou gade chif sa yo, n ap konprann gen yon relasyon sere sere ki egziste an patisipasyon fanm djanm nan dezisyon politik ak estabilite politik e byenèt sosyal.
KI SA MODDEPA AP FÈ POU L PA SANBLE AK LÒT SWADIZAN PATI POLITIK KI DEVAN SÈN POLITIK PEYI A?
1. Anvan menm nou gen rekonesans legal, nou gentan gen manm nan tout komin nan peyi a
2. N ap gen lokal nan tout depatman ak komin nan peyi a;
3. Biwo nou yo ap fonksyonen tankou nenpòt enstitisyon modèn;
4. N ap gen yon prezans nan tout peyi pandan tout ane a;
5. Mouvman politik nou an ap fonksyone tankou yon gouvènman k ap secretary k ap fonskyone tankou ministè
6. Daprè òganigram MODDEPA, gen 2 gran kategori group. Youn nan yo okipe kesyon politik ann Ayitik e aletranje; lòt gwoup travay sou gen yon ekip ekspè k ap planiye, fè pwopozyon pou amelyore tout sèvis nan peyi a, tankou sante, edikasyon, agrikilti, sekirite, jistis, elektrisite, anviwònman.
KI PLAS DYASPORA YO AP GENYEN NAN MODDEPA?
Li enpòtan pou nou konnen dyaspora ayisyèn lan dezòganize menm jan ak moun yo k ap viv anndan peyi a. Sa vle di dyaspora a pa reprezante yon fòs ki ka enfliyanse politik an Ayiti. Puiske anpil nan aysisyen ki pi avanse yo ap viv aletranje, peyi a ta konte soun konpatriyòt sa yo pou patise nan devlope sosyoekonomik ak modènizasyon peyi a. Anpil nan nou panse dyaspora te ka reprezante yon fòs ekonomik pou Ayiti si leta te mete baz pou sa. Dapre Bank Mondyal (2020), Etanizi sèlman genyen 1. 2 milyon ayisyen. Moun sa yo chak ane plis pase $3.3 milya dola annAyiti. Malgre enpòtans dyaspora nan ekonomi peyi a, okenn pati politik oubyen okenn gouvènman pa janm kreye kondisyon ki nesesè pou pèmèt aysiyen k ap viv aletranje ki gen gwo mayen nan men yo ta vin envesti nan peyi a. Nou menm nan MODDEPA, nou kwè nan puisans dyaspora ak amou li pou devlopman Ayiti. Pou rezon sa yo, n ap travay men nan men ak dyaspora a pou nou sove Ayiti.
KI KOTE N AP JWENN MWAYEN POU NOU FINANSE MODDEPA?
Nou konte sou kotizasyon manm nou yo ki an Ayiti ak lòtbò pou finanse tout pwogram e aktivite MODDEPA yo. Nou konte tou sou solidarite moun ak òganizasyon pwogresis, epi gouvènman peyi Sid Global yo. Nou pa bezwen epi nou pap aksepte kontribisyen nan menn sektè nasyonal ak entènasyonal ki enplike nan kraze peyi nou an. Nou konnen gen yon majorite moun nan peyi a ak nan nan dyaspora ki prèt pou finanse tout mouvman politik serye k ap defann dwa ak enterè fondamantal nasyon nou an.
KI DOTRIN EKONOMIK MOUVMAN BEL AYITI?
Kreye tout kondisyon ki nesesè epi mete mwayen disponib jenès la, espesyalman fanm yo, kapab envesti nan devlopman ekonomik ak miltiplikasyon richès toupatou nan peyi a pou tout ayisyen kapab reponn ak bezwen fondamantal yo: sekirita alimantè, dlo potab, lojman, transpò, sante, edikasyon, lwazi.
KI ORYANTASYON POLITIK MOUVMAN BEL AYITI?
GOCH NASYONALIS
Goch nasyonalis se yon fòm nasyonalis ki makònen pratik konsyans nasyonal avèk prensip tankou egalite ant tout sitwayen yo, respè dwa granmoun pèp la pou l chwazi fòm gouvènman li vle san enjerans peyi etranje. Li mare lonbrik li avèk jistis sosyal, epi solidarite avèk tout lòt pèp yo. Goch nasyonalis la fonde sou prensip anti enperyalis, anti kolonyalis ak anti neyokolonyalis, anti monopoli, anti koripsyon. Li se yon ideyoloji ki angaje nan defans ak pwoteksyon enterè nasyonal, nan pwomosyon egalite ekitablite sosyo-ekonomik epolitik pou tout moun, espeyalman ant gason ak fanm yo. Li angaje nan pwoteksyon anviwònman ak prezèvasyon eritaj ak patrimwàn kiltirèl pèp la. Ideyoloji goch nasyonalis la, ki se fondman MODDEPA, soti nan vizyon Jean-Jacques Dessalines — papa nasyon an — ak tout zansèt te genyen pou kreye yon leta ki bay tèt li misyon ak mwayen nesesè pou defann epi pwoteje dwa ak enterè nasyon an jenerasyon apre jenerasyon.
Gouvènman Goch Nasyonalis yo toujou pwogresis. Yo toujou defann epi pwoteje dwa ak enterè mas pèp la kont explwatasyon anban men yon ti gwoup; epi tou yo toujou kont enjerans etranje sou tout fòm. Yo anpeche oligak yo kontwole richès peyi a; yo fè edikasyon ak byenèt majorite pèp la prensipal priyorite yo. Pandan y ap defann enterè peyi yo, sa pa janm anpeche yo fè solidarite ak lòt pèp yo. Kèk lidè goch nasyonalis nou ka site se Dessalines, Mandela, Mao, Hochimin, Ghandi, Fidel Castro, Gamal Abdel Nasser, Khadafi, Marechal Tito, Hugo Chávez, etc.
KI SA WOL KOMISYON YO JWE NAN MOUVMAN BEL AYITI?
Komisyon yo se kolonn vètebral MODDEPA. Yo fondasyon ak baz lidèchip kolektif la menm. Chak komisyon genyen moun ki espesyalize nan youn oubyen plizyè domèn tankou , enfòmasyon ak medya, sante, edikasyon, jenè agrikilti, justice, dwa fanm yo, enfrastrikti, katastwòf natirèl, transpò, elt. Se moun ki nan komisyon k ap prepare pwojè sosyete MODDEPA. Se yo tou k ap prezante epi reponn kesyon sou domèn ki konsène nan MODDEPA. Se moun ki nan komisyon ki fè pati de elit oubyen avangad k ap dirije MODDEPA jenerasyon apre jenerasyon. Chak komisyon ap gen yon komite k ap dirije l. Komite a genyen yon kòdonatè/tris, yon sekretè/achivis, delege.
KI JAN YON MOUN KAPAB ENTEGRE MODDEPA?
Pou ou entegre MODDEPA a, ou gen plizyè etap pou w franchi:
1. Ou se sitwayen ayisyen ki gen omen 18 an akonpli.
2. Ou gen enterè pou w enskri epi patisipe nan aktivite MODDEPA yo.
3. Ou aprann konnen oryantasyon ak objektif politik MODDEPA. Gen moun nan Sekretarya k ap fè fòmasyon pou ou. Epi tou ou kapab ale sou sit wèb; espesyalman nan paj ki make kesyon-Repons lan pou w ka jwenn repons ak yon seri kesyon ou genyen.
4. Ou enskri ofisyèlman epi sekretarya MODDEPA a apwouve enskripsyon w lan.
5. Ou antre nan youn ou plizye komisyon ki nan Kòdinasyon Nasyonal la pou w kòmanse milite anndan Kòdinasyon Nasyonal MODDEPA.